Doğaya atfedilen iyileştirici gücü uzun zamandır biliyor ve kullanıyoruz. Tarihte, arkeolojide ve doğada bu çeşit tıbbi pratiğinin çok sayıda örneği bulunuyor. Daha yakın dönemde Japonya kökenli bir tıp uygulaması daha tanımlandı ve uygulanmaya başladı: Shinrin-Yoku. Shinrin-Yoku (orman banyosu), Japonya'da insanların, duyularına farkındalık geliştirmeye odaklanarak kendilerini doğaya uyumlandırdıkları bir şifa uygulamasıdır. Genellikle bir ormanda yürüyüş yaparken insanları ormanla bütünleştirmeyi ve uyumlu hâle getirmeyi amaçlar. Kanıta dayalı uygulamanın önemi arttıkça, elimizde daha fazla araştırma ve bilgi birikmeye başladı.
Peki ama elimizde ne tür kanıtlar bulunuyor?
1. 2022’de 10.000 kişi üzerinde yapılan bir anket çalışması, kişilerin kendi sağlık düzeyi algıları ile kentsel yeşil alan kalitesi algıları arasında bir doğru orantı olduğunu orta koydu. Yani çevresindeki yeşil alan kalitesini yüksek olarak tanımlayan kişiler, sağlık durumlarını daha iyi olarak algılamaktaydı. Kentsel yeşil alanların sağladığı sosyal etkileşim ve hava kalitesi en önemli sebepler olarak algılanmaktaydı.
2. 2019’da 38 denek üzerinde yapılan başka bir çalışma ise 50 dakika yürüyüşün anksiyete, algılanan stres, olumlu ve olumsuz duygulanım ile bellek gibi akut akıl sağlığı parametreleri üzerinde olumlu etkisi olduğu ve ormanda yapılan yürüyüşün bu etkiyi daha da arttırdığı gösterilmiştir.
3. 2014 ve 2020’de, İngiltere ve Almanya’da yapılan iki farklı çalışma, sokak ağaçlarının yoğunluğu ile antidepresan ilaç reçete sayısı arasında ters yönde bir ilişki olduğunu ortaya koydu.
4. 2020’de, 20 yayın ve 2257 deneğin sonuçları ile yapılan Shinrin-Yoku’nun ruh sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendiren meta-analiz, özellikle anksiyete olmak üzere, depresyon ve öfke üzerinde olumlu etkileri olduğunu bildirmektedir.
5. 2018’de yayınlanan ve yeşil alanların sağlık üzerine etkilerini araştıran 143 bilimsel makalenin meta-analizi, yeşil alanlarda bulunmanın diyastolik kan basıncı, kalp atış hızı, tükürük kortizol düzeyi, tip II diyabet, felç insidansı, tüm nedenlere bağlı ve kardiyovasküler ölümlerin yanı sıra gebelik sonuçları, HDL kolesterol ve kişinin bildirdiği sağlık düzeyi gibi birçok sağlık parametresinde olumlu etkisi olduğunu gösterdi.
6. 2022’de yapılan 7 bilimsel çalışmanın meta-analizi de doğa yürüyüşlerinin, anksiyete ve depresyon üzerinde olumlu etkisi olduğunu ve ayrıca şehirde yapılan yürüyüşlere ve daha ilginci yalnızca doğada vakit geçirmeye göre daha etkili olduğunu ortaya çıkardı.
7. 2009’da Hollanda’da 345.000’den fazla insanın tıbbi ve demografik verileri üzerinden yapılan bir çalışmada ise 1 kilometrelik yarıçap içinde daha çok yeşil alan bulunan bölgelerde yaşayanlarda, 24 hastalık grubundan 15’inin, yıllık yaygınlık hızından daha düşük olduğu saptandı. Bu durum, anksiyete bozukluğu ile depresyonu olanlarda ve çocuklar ile daha düşük sosyo-ekonomik durumda olanlarda daha belirgindi.
8. 2010’da yayınlanan bir makale, ardışık günlerde yapılan 2 saatlik orman yürüyüşünün, anti-kanser NK hücrelerinin sayısını ve aktivitesini sırasıyla %50 ve %56 arttırdığını ve kentsel yaşama döndükten bir ay sonra bile yürüyüş öncesine göre aktivite düzeyinin %23 daha yüksek olarak devam ettiğini gösterdi.
Kanıtlarımızdan bazılarını gözden geçirdiğimize ve yeşil alanlarda bulunmanın sağlığımız üzerinde olumlu etkileri açık olduğuna göre bu olumlu etkinin sebebi nedir ve bu olumlu etkiden nasıl faydalanabiliriz?
Yeşil alanlarda bulunmanın sağlığımız üzerindeki olumlu etkisinden birkaç mekanizma sorumlu olabilir. Bunlar, genellikle stres ve dikkat yorgunluğundaki toparlanma, fiziksel aktiviteyi teşvik etmesi, sosyal teması kolaylaştırılması ve daha iyi hava kalitesi olarak açıklanmaktadır. Tüm olası mekanizmalar, mantıklı ve doğaya maruz kalmanın olumlu sağlık yararlarına katkıda bulunuyor olsa da 2015’deki derlemesinde Kuo, tüm olası mekanizmaların bir şekilde merkezi bir mekanizmaya katkıda bulunarak insan sağlığı üzerinde olumlu etki gösterdiğini ileri sürmektedir; bu merkezi mekanizma da bağışıklık sistemidir.
Doğa’yı sağlığımız için nasıl kullanabiliriz?
1. Sağlığımız için önerilen haftada 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz hedefini park ya da yeşil alanlarda yürüyüş yaparak gerçekleştirmek,
2. Oturacağımız evi ya da mahalleyi seçerken yeşil alanların ve hatta caddedeki ağaçların yoğunluğuna göre karar vermek,
3. Doğa yürüyüşlerini bu ortak zevki paylaşan kişilerle beraber gerçekleştirmek ilk öneriler olacaktır.
‘’Doğanın kendisi en iyi hekimdir.‘’ Hipokrat
